Umiędzynarodowienia
Książka: Dziekanaty na wyższych uczelniach
Nakładem Oficyny Wydawniczej SGH ukazała się pierwsza (wedle naszej wiedzy) na polskim rynku wydawniczym monografia poświęcona dziekanatom: Dziekanaty na wyższych uczelniach: funkcjonowanie – wyzwania – dobre praktyki, autorstwa Katarzyny Górak-Sosnowskiej, Jakuba Brdulaka, Michałą Matusewicza oraz Ireny Senator.
Wstęp
Pewna zaprzyjaźniona profesorka powiedziała kiedyś, że zamiast napisać specjalistyczny artykuł naukowy, który trafi do bardzo wąskiego grona czytelników, lepiej zrobić coś, co dotrze do szerszego grona i przyczyni się do pozytywnej zmiany. Choć zazwyczaj podążamy pierwszą drogą, tym razem wybraliśmy inną, przy czym wybór ten pojawił się w zasadzie samoistnie.
Wiosną 2017 r. dwoje z nas otrzymało międzykolegialny grant rektorski na badania dziekanatów. Dzięki niemu w ciągu kilku miesięcy udało się odwiedzić ponad 30 dziekanatów funkcjonujących na 15 uczelniach w Polsce. Interesowaliśmy się sposobem organizacji pracy, a także sposobami radzenia sobie z różnym zakresem (a raczej natłokiem – bo czasami jest to właśnie natłok) zadań, wynikającym z organizacji roku akademickiego. W sierpniu w dziekanacie niewiele się dzieje, za to na październik przypadają wszelkie możliwe zadania, które mają ściśle określone terminy realizacji: zaliczenia (bądź nie) semestrów, przyjmowanie prac dyplomowych, wydawanie dokumentów dla studentów I semestru, przedłużanie legitymacji itd. Nawet jeżeli niektóre zadania przypadają na inne miesiące, to i tak bywają okresy bardzo gorące oraz pracochłonne, zwłaszcza że każdą czynność należy powtarzać kilkaset lub nawet kilka tysięcy razy – tyle, ilu jest studentów.
Podczas wywiadów spotkaliśmy się z bardzo życzliwym i ciepłym przyjęciem, ale i zaciekawieniem. Kierowniczki dziekanatów, z którymi przeprowadzaliśmy wywiady nieraz pytały nas, jak dany proces wygląda na naszej Uczelni, a jak w innych, które odwiedziliśmy. Nie chcieliśmy być jedynymi beneficjentami ogromu wiedzy, jaki uzyskaliśmy w toku tych wywiadów. Dlatego zdecydowaliśmy się na zorganizowanie w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie wydarzenia, podczas którego pracownicy dziekanatów polskich uczelni publicznych i niepublicznych mogliby się spotkać i wymienić doświadczeniami. W ten sposób zrodziła się idea pierwszego ogólnopolskiego Forum Dziekanatów, które w grudniu 2017 r. zorganizowali dziekani i pracownicy Dziekanatu Studium Magisterskiego SGH. Niniejsza książka łączy w sobie te dwa kluczowe elementy – wyniki badań jakościowych (indywidualnych wywiadów pogłębionych) w dziekanatach, poprzedzone rozważaniami na temat roli i pozycji dziekanatów na uczelniach, a także sprawozdanie z Forum Dziekanatów i tego, co udało się na nim wypracować.
W tym miejscu należy dodać, że Dziekanat Studium Magisterskiego SGH jest miejscem, które symbolicznie lub realnie łączy wszystkich autorów niniejszej książki, zwłaszcza że na co dzień zajmujemy się nieco innymi sprawami: muzułmanami, kryzysami finansowymi, szkolnictwem wyższym, czy praktycznym zarządzaniem dziekanatem. Dwoje z nas – Katarzyna Górak-Sosnowska i Michał Matusewicz pełniło lub nadal pełni funkcję prodziekanów w Dziekanacie Studium Magisterskiego SGH, w którym pracuje trzecia współautorka – Irena Senator. Ostatni współautor – Jakub Brdulak – poprzez swoje zainteresowania badawcze łączące zarządzanie i problematykę szkolnictwa wyższego stał się naszym naturalnym sojusznikiem na tym nowym polu.
Podejmując problematykę funkcjonowania dziekanatów, mamy nadzieję nie tylko na otwarcie nowego pola badawczego, ale przede wszystkim na stworzenie swoistej „wspólnoty praktyków" (ang. community of practice), składającej się nie tylko z badaczy, ale przede wszystkim z pracowników administracyjnych dziekanatów. Podniesienie poziomu jakości pracy w dziekanatach będzie miało pozytywny wpływ nie tylko na pracowników, ale i studentów. Obsługa studenta jest zarazem obszarem pobocznym, jeżeli chodzi o konkurowanie między sobą uczelni wyższych (nie wybiera się uczelni ze względu na panią w dziekanacie, choć czasami to właśnie ją najlepiej się pamięta), możliwe jest więc wypracowanie wspólnych rozwiązań i praktyk, które pomogą nam wszystkim.
Na powstanie niniejszej książki złożyło się kilka częściowo powiązanych, a częściowo niezależnych od siebie czynników. Pierwszym był niewątpliwie wspomniany międzykolegialny grant rektorski pt. Efektywność funkcjonowania dziekanatów na polskich uczelniach (kierownik projektu: Katarzyna Górak-Sosnowska), który umożliwił przeprowadzenie badań. Dziękujemy serdecznie prof. SGH dr. hab. Piotrowi Wachowiakowi – prorektorowi ds. nauki, za to, że dostrzegł istotność problematyki funkcjonowania dziekanatów na polskich uczelniach i pozwolił nam rozwinąć naukowe skrzydła. Drugim czynnikiem była inicjatywa zorganizowania Forum Dziekanatów, którego dobrymi duchami stali się prof. SGH dr hab. Krzysztof Kozłowski – prorektor ds. dydaktyki i studentów oraz dr Marcin Dąbrowski – kanclerz SGH, nadając mu odpowiednią rangę oraz oprawę. Ostatnim elementem tego procesu było wydanie książki, możliwe dzięki wsparciu finansowemu prorektora ds. nauki prof. SGH dr. hab. Piotra Wachowiaka oraz Dziekana Kolegium Zarządzania i Finansów prof. SGH dr. hab. Ryszarda Bartkowiaka.
Przede wszystkim chcielibyśmy serdecznie podziękować kierowniczkom dziekanatów, które znalazły dla nas czas i chciały podzielić się z nami codziennymi trudami pracy w dziekanacie oraz uczestnikom Forum Dziekanatów, którzy swoją pozytywną energią ostatecznie utwierdzili nas w przekonaniu, że warto zajmować się dziekanatami. Niniejsza książka powstaje dzięki Waszym doświadczeniom, ale i z myślą o Was – być może pewne rozwiązania da się wykorzystać w Waszych dziekanatach. W naszym już się udało.
Spis treści
Wprowadzenie
Katarzyna Górak-Sosnowska, Jakub Brdulak
Rozdział 1. Jak badać dziekanaty?
(Po co badać dziekanaty?; Uwagi metodologiczne; Struktura książki; Dziekanat w dyskursie publicznym – krótki przegląd; Dziekanat „negatywny" – jak zmienić ten wizerunek? Jak doskonalić dziekanaty?)
Jakub Brdulak
Rozdział 2. Zarządzanie dziekanatami
(Główne wyzwania w zarządzaniu, w tym w zarządzaniu uczelniami; Dziekanat jako podmiot zarządzania; Zarządzanie dziekanatami a zarządzanie zasobami ludzkimi i zarządzanie zmianą)
Karzyna Górak-Sosnowska, Michał Matusewicz
Rozdział 3. Efektywność i jakość obsługi kształcenia na uczelniach wyższych
(Efektywność w kontekście obsługi studenta; Czy student jest klientem?; Jak badać jakość kształcenia;Jak badać jakość obsługi procesu kształcenia?)
Katarzyna Górak-Sosnowska
Rozdział 4. Systemy oceny pracy dziekanatów na polskich uczelniach
(Sposoby badania pracy dziekanatu; Badanie ankietowe wśród studentów; Dziekanat jako przedmiot badania; Elementy składowe efektywnego funkcjonowania dziekanatów; Co wynika z wyników?; Jak ulepszyć pracę dziekanatu?; Na marginesie: o metodologii)
Michał Matusewicz
Rozdział 5. Miejsce dziekanatu w strukturze uczelni
(Dziekanat w strukturze szkoły wyższej; Model wydziałowy; Model dziekanatowy; Model mieszany; Wady i zalety poszczególnych modeli)
Katarzyna Górak-Sosnowska, Michał Matusewicz, Irena Senator
Rozdział 6. Co robią dziekanaty? Przegląd zadań i procesów
(Dane liczbowe; Przegląd procesów; Organizacja pracy; Godziny pracy; Przyjmowanie i rozpatrywanie podań; Harmonogram sesji; Skreślenia; Organizacja obron prac dyplomowych)
Katarzyna Górak-Sosnowska, Irena Senator
Rozdział 7. Sposoby zwiększania efektywności pracy w dziekanatach
(Co pochłania najwięcej czasu?; Kumulacja zadań; Jak zwiększyć efektywność pracy?)
Katarzyna Górak-Sosnowska
Rozdział 8. Po co (warto) pracować?
(Relacje z innymi jednostkami uczelni; Aura wokół dziekanatu; A co na to kierownik?; Jak motywować?; Możliwości rozwoju; Ocena dziekanatu; A studenci?)
Katarzyna Górak-Sosnowska, Irena Senator
Rozdział 9. Forum Dziekanatów: o potrzebie współpracy dziekanatów uczelni wyższych
(Uczestnicy Forum; Sekcje tematyczne; Ewaluacja Forum Dziekanatów)
Katarzyna Górak-Sosnowska
Rozdział 10. Plusy i minusy pracy w dziekanacie – próba diagnozy
(Plusy pracy w dziekanacie; Minusy pracy w dziekanacie; Plusy a minusy)
Zamiast zakończenia
