Wznowienie studiów zależne od uczelni – ale czy na pewno?

Wznowienie studiów to procedura, która od wejścia w życie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce budzi wiele emocji zarówno na uczelniach jak i wśród przedstawicieli Ministerstwa Edukacji i Nauki. Pytania jej dotyczące padały na praktycznie każdym organizowanym przez Stowarzyszenie Forum Dziekanatów spotkaniu dotyczącym obsługi toku studiów. W poprzednim stanie prawnym Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 25 września 2014 r. w sprawie warunków, jakim muszą odpowiadać postanowienia regulaminu studiów w uczelniach w §1 ust.22 zobowiązywało uczelnie do określenia w swoich regulaminach zasad wznowienia na studia. W obecnie obowiązującej ustawie oraz aktach wykonawczych nie ma już jednak mowy o tym, aby Uczelnie obligatoryjnie umieszczały takie zapisy.

Sytuacja ta wywoływała wśród pracowników uczelni, ale również samych studentów wątpliwości już na etapie tworzenia regulaminów studiów. Pojawiały się wówczas pytania: Czy procedura wznowienia studiów w nowym stanie prawnym jest dopuszczalna? Czy zasady wznowienia powinny być określone w regulaminie? 6 grudnia 2018 r. na stronie Konstytucji dla Nauki zamieszczono komunikat, w którym Ministerstwo wyjaśniało, że to, czy regulamin studiów będzie dawał studentom prawo do wznowienia studiów jest autonomiczną decyzją uczelni. Jednocześnie zaznaczono, że:

1. Procedura wznowienia studiów powinna być traktowana wyjątkowo i być stosowana jedynie w szczególnie uzasadnionych przypadkach i tylko w odniesieniu do osób, które uprzednio w uczelni studiowały
2. Przywrócenie w prawach studenta jest niemożliwe w przypadku gdy w uczelni nie jest już prowadzony dany kierunek studiów i takie zastrzeżenie powinno zostać zapisane w regulaminie studiów.
3. Wznowienie studiów odbywa się na konkretny kierunek studiów i realizowany w chwili wznowienia program studiów.

Ewentualne zmiany programowe obligują studenta do uzupełnienia różnic programowych, niezależnie od liczby zaliczonych wcześniej semestrów.

Takie stanowisko Ministerstwa Edukacji i Nauki stawia w bardzo niekorzystnej sytuacji studentów kierunków, które zostały na uczelniach wygaszone lub też uczelnia macierzysta została zlikwidowana. Studentom tym, zgodnie wytycznymi, prawo do wznowienia studiów zostaje odebrane. Aby kontynuować studia na innej uczelni, osoba taka musi przejść proces rekrutacji, a następnie ma prawo do wnioskowania o uznanie zaliczonych wcześniej osiągnięć oraz o przeniesienie na wyższy rok studiów. Procedura ta jest również niezwykle problematyczna dla uczeni, ponieważ generuje trudności z poprawnym oszacowaniem na etapie rekrutacji faktycznej liczy studentów, którzy podejmą studia na I roku. To z kolei rzutuje chociażby na liczbę koniecznych do utworzenia grup zajęciowych, a także powoduje, że praktycznie niemożliwe jest oszacowanie wpływów z opłat należnych za studia (w przypadku uczelni niepublicznych oraz uczelni publicznych prowadzących kształcenie na studiach niestacjonarnych).

Oczywiście władze uczelni mogą nie wyrażać zgody na przeniesienie studentów na wyższe roczniki, ale to z kolei stawia w bardzo trudnej sytuacji skreślonych studentów, którzy tracą niejednokrotnie kilka lat studiów. Z punktu widzenia uczelni zdecydowanie lepszym byłoby umożliwienie wznawiania na studia również studentów z innych jednostek.

Zacytowany wyżej komunikat zwraca również uwagę na bardzo ważną kwestię w przypadku wznowienia studiów. Student, który wznawia studia musi ukończyć je zgodnie z programem realizowanym przez rocznik, na który zostanie wznowiony, a samo wznowienie musi nastąpić co najmniej na ostatni semestr studiów. Zmiany programowe, które nastąpiły od czasu skreślenia z listy studentów obligują osoby wznawiające studia do uzupełnienia różnic programowych. Jest to oczywiście zrozumiałe i niezwykle ważne szczególnie w przypadku kierunków opierających się na standardach kształcenia (studia kwalifikujące do wykonywania zawodów medycznych, zawodu lekarza weterynarii, oraz studia nauczycielskie), ponieważ niemożliwe jest nadanie kwalifikacji na podstawie zrealizowanego programu studiów niespełniającego aktualnych standardów.

Czy istnieje jakaś szansa na usprawnienie procedury wznowienia studiów? Wydaje się, że jednym wyjściem z sytuacji może być umożliwienie uczelniom samodzielnego ustalania zasad wznowień na studia w ramach wewnętrznych aktów normatywnych bez ograniczeń odnośnie grup studentów, dla których procedura ta jest dedykowana.