Zakończenie stanu ograniczenia funkcjonowania uczelni a organizacja kształcenia

W dniu 12 sierpnia 2021 r. w Dzienniku Ustaw ukazało się Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 10 sierpnia 2021 r. uchylające rozporządzenie w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. poz. 1464)[1].

Powyższe rozporządzenie uchyla Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 25 lutego 2021 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania niektórych podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki w związku z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (Dz. U. poz. 363). Uchylane rozporządzenie przewidywało utrzymywanie stanu ograniczenia funkcjonowania podmiotów systemu szkolnictwa wyższego do dnia 30 września 2021 r. Skrócenie terminu obowiązywania tej regulacji uzasadniono zmianą sytuacji epidemicznej w kraju i ustaniem przyczyn, dla których taki stan powinien być utrzymywany. Wcześniejsze uchylenie rozporządzenia może budzić pewne wątpliwości. Wiele uczelni w zaufaniu do regulacji przewidującej datę zakończenia obowiązywania ograniczeń na dzień 30 września uwzględniało ten fakt w swoich działaniach. W szczególności informowano studentów, że ich legitymacje studenckie będą ważne bez konieczności ich przedłużania do dnia 29 listopada 2021 r., co w świetle uchylenia stanu ograniczenia funkcjonowania uczelni jest informacją nieaktualną.

W kwestii organizacji zajęć w nadchodzącym roku akademickim samo uchylenie rozporządzenia z 25 lutego powinno pozostać bez wpływu na plany uczelni w tym zakresie, gdyż przewidywało ono ograniczenia w zakresie możliwości kształcenia stacjonarnego w siedzibie uczelni jedynie do 30 września 2021 r. Nawet więc bez jego uchylenia nie obejmowało swoim zakresem roku akademickiego 2021/22. Samo uchylenie rozporządzenia w sprawie ograniczeń nie oznacza również, że uczelnie będą zmuszone prowadzić większość zajęć stacjonarnie. Należy bowiem pamiętać, że nadal obowiązuje przepis § 13a rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 września 2018 r. w sprawie studiów (Dz. U. z 2021 r. poz. 661), zgodnie z którym  w okresie od dnia ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii do końca semestru, w trakcie którego stan ten został odwołany, zajęcia na studiach mogą być prowadzone z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość niezależnie od tego, czy zostało to przewidziane w programie studiów. Co więcej ust. 2 tego przepisu przewiduje, że liczby punktów ECTS przypisanych do zajęć prowadzonych w okresie, o którym mowa w ust. 1, z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość nie wlicza się do liczby punktów ECTS, o której mowa w § 13 rozporządzenia (50% dla profilu praktycznego i 75 % dla profilu ogólnoakademickiego).

Rozporządzenie uchylające wchodzi w życie z dniem 15 sierpnia 2021 r. i z tym dniem ustaje stan ograniczenia funkcjonowania uczelni. Nie znosi ono jednak stanu epidemii, o którym mowa w § 13a rozporządzenia w sprawie studiów. Stan ten został wprowadzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz. U. z 2020 r. poz. 490, z późn. zm.) i póki co nie zanosi się, żeby miał być w najbliższym czasie zniesiony. Planując więc sposób organizacji zajęć w nadchodzącym roku akademickim uczelnie powinny kierować się oceną sytuacji epidemicznej i potrzebą zapewnienia pełnej realizacji programu studiów mając dużą swobodę w kwestii doboru formy prowadzenia zajęć. Teoretycznie nie jest więc wykluczone prowadzenie zajęć wyłącznie w formie zdalnej. Oczywiście powyższe stwierdzenie pozostanie aktualne pod warunkiem, że przepis § 13a rozporządzenia w sprawie studiów nie zostanie uchylony lub ewentualnie przed rozpoczęciem semestru zimowego roku akademickiego 2021/22 nie zostanie na terenie kraju zniesiony stan epidemii, co wydaje się niestety bardzo mało prawdopodobne.

Na zakończenie należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię, która może budzić wątpliwości w praktyce funkcjonowania uczelni. Rozporządzenie uchylające wchodzi w życie z dniem 15 sierpnia 2021 r. Zasadnym jest więc stwierdzenie, że z tym dniem zakończony zostaje na terenie kraju stan ograniczenia funkcjonowania uczelni. Zgodnie z art. 51b ust. 4 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce „W przypadku ograniczenia lub zawieszenia funkcjonowania uczelni, w okresie tego ograniczenia lub zawieszenia oraz przez 60 dni po jego zakończeniu, legitymacje studenckie i legitymacje służbowe nauczycieli akademickich są ważne, bez konieczności potwierdzania ich ważności”. W związku z tym, że rozporządzenie uchylające wejdzie w życie 15 sierpnia, to z tym dniem ustanie stan ograniczenia funkcjonowania uczelni i od tej daty należy liczyć 60 dni, po upływie których legitymacje utracą swoją ważność, o ile nie zostaną wcześniej przedłużone. Zgodnie z zasadami obliczania terminów (zob. art. 111 ust. 2 Kodeksu Cywilnego) przy obliczaniu upływu 60-dniowego terminu nie uwzględnia się dnia 15 sierpnia jako dnia, w którym nastąpiło zdarzenia będące początkiem terminu (zakończenie stanu ograniczenie funkcjonowania uczelni). W związku z powyższym należy  przyjąć, że legitymacje studenckie pozostaną ważne bez konieczności przedłużania ich ważności do dnia 14 października 2021 r.

[1] Rozporządzenie uchylające nie dotyczy funkcjonowania uczelni wojskowych, uczelni służb państwowych, uczelni artystycznych, uczelni medycznych lub uczelni morskich (art. 433a PSWiN).

W przypadku uczelni wojskowych nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej stan ograniczenia funkcjonowania uczelni obowiązywał do dnia 30 czerwca 2021 r.

W przypadku uczelni artystycznych nadal obowiązuje rozporządzenie Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu z dnia 19 marca 2021 (Dz. U. poz. 539) przewidujące stan ograniczenia funkcjonowania uczelni artystycznych do dnia 30 września 2021 r. Podobnie w przypadku uczelni służb państwowych na mocy rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 listopada 2020 r. w sprawie czasowego ograniczenia funkcjonowania uczelni służb państwowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1978, z późn. zm.) ograniczenia mają obowiązywać do dnia 30 września 2021 r.

Rozporządzenia odnoszące się do uczelni medycznych, morskich i uczelni nadzorowanej przez Ministra Sprawiedliwości nie wprowadzały terminu obowiązywania a odnosiły się w swej treści do stref czerwonej i żółtej, których w tym momencie na obszarze kraju nie ma. Pomimo formalnego obowiązywania tych regulacji wydają się więc one bezprzedmiotowe. Zasadnym jest jednak uchylenie tych aktów prawnych.