Rekrutacja studentów zagranicznych – o polskiej „strategii” internacjonalizacji w kontekście ustawy 2.0 i ustawy o cudzoziemcach

Aleksandra Matukin-Szumlińska

Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Mogłoby się wydawać, że rok po wejściu w życie nowej ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce dyskusja o rekrutacji studentów zagranicznych w kontekście polskiej strategii internacjonalizacji jest pomysłem nieco spóźnionym i pozbawionym większego znaczenia praktycznego. Tzw. ustawa 2.0 wprowadziła sporo zmian w obszarze rekrutacji studenta zagranicznego i uczelnie już zebrały pierwsze doświadczenia w tym zakresie.

Okazało się jednak, iż niemal nazajutrz po zakończeniu prac legislacyjnych nad nową ustawą do Sejmu wpłynął projekt nowelizacji Prawa Oświatowego, który, pośród wielu zmian, przewidywał także modyfikacje procesu rekrutacji na studia wyższe, w szczególności w kwestii możliwości przeprowadzenia egzaminów wstępnych na studia dla osób posiadających dokument o wykształceniu uzyskany zagranicą. Ustawę o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw opublikowano w Dzienniku Ustaw jeszcze jesienią 2018 r., co dla uczelni oznaczało konieczność kolejnej modyfikacji warunków oraz trybu rekrutacji na studia.

Jednocześnie, jeszcze we wrześniu 2018 r. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego opublikował projekt nowego rozporządzenia w sprawie sposobu podziału środków finansowych w ramach tzw. subwencji dla uczelni publicznych. Jakież było zdziwienie, kiedy okazało się, że w przypadku studentów zagranicznych w ramach składnika studenckiego stanowiącego jeden z dominujących elementów algorytmu podziału subwencji usunięto cudzoziemców, zaś w składniku umiędzynarodowienia, którego waga niezmiennie od wielu lat wynosi 0,05, uwzględniono tylko niektórych cudzoziemców podejmujących studia w uczelni publicznej.

Wreszcie na wiosnę 2019 r. weszła w życie bardzo obszerna nowelizacja ustawy o cudzoziemcach, która m.in. wprowadziła konieczność uzyskania zgody Ministra Spraw Wewnętrznych na rekrutację cudzoziemców na studia przez niektóre uczelnie, a także możliwość wydania zakazu rekrutacji cudzoziemców.

Zakres i mnogość proponowanych zmian uzasadnia tezę, iż mamy do czynienia z nasilającym się procesem inflacji przepisów, w tym także tych regulujących szeroko rozumiany proces rekrutacji studentów zagranicznych w naszym kraju.

W tym kontekście dyskusja o rekrutacji studentów zagranicznych w kontekście polskiej strategii internacjonalizacji nie tylko nie straciła na aktualności, lecz wręcz przeciwnie, nabrała nowego znaczenia. Niestety, zbyt krótki upływ czasu, jaki minął od momentu wejścia w życie powyższych zmian i przeprowadzenia rekrutacji na studia według nowych procedur, nie pozwolił na zgromadzenie wielu doświadczeń oraz uzyskanie niezbędnego dystansu dla ich analizy i przeprowadzenia pogłębionej refleksji. Niemniej jednak, zanim uczelnie pochylą się nad wprowadzaniem kolejnych zmian w procedurach rekrutacyjnych może warto jednak ponownie pochylić się nad tym, w jakim kierunku zmierza polska strategia internacjonalizacji w zakresie rekrutacji studentów zagranicznych.

W kontekście wsparcia internacjonalizacji procesu kształcenia w obszarze obsługi studentów zagranicznych nie sposób nie wspomnieć o aktywności i programach Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej. Niestety, zderzenie oczekiwań z rzeczywistością zdaje się w uczelniach nastręczać wiele trudności. I w tym aspekcie mnożą się problemy.

W świetle powyższego, pojawiają się wątpliwości, czy my nadal chcemy zwiększać liczbę studentów zagranicznych w naszym kraju i zwiększać współczynnik umiędzynarodowienia? Czy będzie to możliwe w świetle nowych uwarunkowań prawnych związanych chociażby z ich legalizacją pobytu w naszym kraju? Czy, wobec wzrostu wymogów biurokratycznych, programy wsparcia oferowane uczelniom będą cieszyć się powodzeniem ze strony uczelni? Próba sygnalizacji najistotniejszych problemów z tym związanych będzie przedmiotem wystąpienia.

Aleksandra Matukin-Szumlińska

absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, na którym ukończyła również studia doktoranckie.

Od ponad 13 lat zawodowo czynnie związana ze szkolnictwem wyższym, jako pracownik administracji centralnej oraz jako nauczyciel akademicki. Swoje doświadczenie zdobywała początkowo na Uniwersytecie Jagiellońskim jako pracownik Działu Nauczania, a także jako członek komisji stypendialnych dla studentów i doktorantów oraz członek komisji dyscyplinarnej dla doktorantów. Następnie przez ponad 10 lat kierowała Działem Nauczania w Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Od października 2019 r. pełni funkcję Dyrektora Centrum Organizacji Kształcenia AGH, w którym odpowiada za nadzór i koordynację wszelkich spraw związanych z procesem kształcenia na studiach wyższych, na studiach podyplomowych oraz w ramach kursów dokształcających i szkoleń. Współodpowiedzialna również za utworzenie i organizację centralnej jednostki uczelni (Centrum Studentów Zagranicznych) zajmującej się kompleksową obsługą studenta zagranicznego.

Brała udział w licznych konferencjach, seminariach, forach, szkoleniach i warsztatach dotyczących szeroko rozumianego szkolnictwa wyższego w kraju i zagranicą.

Posiada praktyczną wiedzę oraz doświadczenie w zakresie funkcjonowania szkół wyższych, w szczególności w obszarze formalnoprawnych aspektów kształcenia na studiach wyższych (m.in. rekrutacja, przebieg studiów, regulamin studiów, zasady pobierania opłat za studia, proces dyplomowania, rozliczanie pensum i godzin ponadwymiarowych), a także stosowania procedur administracyjnych w indywidualnych sprawach studentów. Na co dzień przygotowuje również wewnętrzne akty normatywne w uczelni (m.in. uchwały Senatu, zarządzenia Rektora, pisma okólna), wzory druków i dokumentów wydawanych w indywidualnych sprawach studentów (m.in. wzory decyzji administracyjnych, wzory zaświadczeń, wzory dyplomów, wzory suplementów). Odpowiedzialna także za opracowanie różnego rodzaju procedur związanych z organizacją procesu kształcenia w uczelni.

Od ponad 12 lat zajmuje się także prowadzeniem szkoleń dla sektora szkolnictwa wyższego, w szczególności dla największych uczelni publicznych w Polsce, w zakresie spraw związanych z szeroko rozumianym procesem kształceniem i organizacją studiów wyższych.